اتودهایی برای سه تار، بر اساس فیگورهای موجود در ردیف((نوازندگی ساز سه تار در آواز دشتی و دستگاه شور))

ردیف موسیقی ایرانی همواره مورد تحقیق قرار گرفته است و موسیقیدانان ایرانی پیوسته سعی در شناخت هر چه بیشتر آن داشته اند. در حیطه نوازندگی و نیز تکنیک هایی که ردیف از آنها برای بیان حالات خود بهره می گیرد نیز، تحقیقات فراوانی صورت گرفته است و ردیف میرزاعبدالله به عنوان اصلی ترین منبع همواره مورد توجه موسیقیدانان و به خصوص نوازندگان تار و سه تار بوده است. ناگفته نماند که میرزاعبدالله، ردیف را با سه تار به شاگردان خود انتقال داده است و برخی شاگردان وی با تار به تدریس آن پرداخته اند. از آنجا که هدف اصلی نگارنده پرداختن به تکنیکهای سه تار و ارتباط آن با ردیف بود، ردیف میرزاعبدالله را بهترین منبع برای تحقیق خویش دیدم و این، نقطه شروعی بود تا به بررسی ردیف میرزاعبدالله و تکنیک های آن بپردازم. در ابتدا تکنیک های سه تار را به 5 دسته کلی تقسیم نمودم که شامل:1. دستان بندی 2.کندن و اشاره 3.تکیه و تریل 4.ریز و دراّب و شلال 5. مضراب گذاری می باشند. سپس با توجه به این 5 دسته تکنیک به بررسی ردیف پرداخته و بر اساس آن به انگاره هایی ( در این تحقیق به جای کلمه فیگور از کلمه انگاره استفاده کرده ام) دست پیدا کردم که بیان کننده تکنیک های مورد نظر باشند. در ادامه با در نظر گرفتن خصوصیات دستگاهها و آوازها تمریناتی نوشتم که هنرجو با اجرای آنها، علاوه بر شناخت برخی خصوصیات در مورد ردیف و نیز ساز سه تار، با تکنیک های اجرایی نیز آشنا شود. پس از معرفی انگاره ها و گوشه های مربوطه و خصوصیات آنها، به گسترش تمرینات پرداخته و در مورد یکی دو تکنیک از پنج دسته بندی ای که در بالا نام بردم، تمریناتی را معرفی نمودم که در ردیف به ندرت نواخته شده و یا در بسیاری موارد اصلاً اجرا نمی شود. در این تحقیق با چهار فصل مواجه می شویم: فصل اول به بررسی تاریخچه آموزش سه تار می پردازد و به این سوال پاسخ می دهد: آیا تا به کنون برای سه تار کتاب و یا اتودهایی به طور مجزا از تار نوشته شده است یا خیر؟ و در ادامه به تعریف کلمه اتود، که امروزه در بسیاری موارد از آن استفاده می شود و در این تحقیق نیز به آن اشاراتی شده است، می پردازد. فصل دوم با عنوان پیش گفته ها به بیان مسائلی می پردازد که پیش از ارائه اتودها مطرح شده است تا هنرجو با آمادگی و آگاهی کامل به تمرینات بپردازد. این فصل با تعاریف و اصطلاحات آغاز شده است و پس از ارائه تعاریف، قواعد مربوط به تمرینات آورده شده است تا هنرجو در مسیر تمرینات به راحتی به تمرین بپردازد. فصل را با مقوله علائم و کوک ها ادامه داده ایم و در انتها، طریقه تمرین کردن، به تفصیل شرح داده شده است. در فصل سوم، انگاره ها ارائه شده اند و همانطور که گفته شد، این فصل دارای پنج بخش است: بخش اول-دستان بندی، بخش دوم-کندن و اشاره، بخش سوم-تکیه و تریل، بخش چهارم-ریز و دراّب و شلال و بخش پنجم- مضراب گذاری و در فصل آخر با عنوان گسترش تمرینات به معرفی تمریناتی پرداخته است که در فصل قبل نبوده و همانطور که گفته شد در ردیف تقریباً اجرا نمی شود. آنچه که در مورد تمرینات ارائه شده باید ذکر کرد، این است که برخلاف تمرینات ساخته شده که دارای متر مشخصی هستند، این تمرینات فاقد متر می باشند و هنرآموز همانند آموزش ردیف، تمرینات را برای هنرجو اجرا می کند تا هنرجو با لحن و شیوه اجرای انگاره ها آشنایی پیدا کند. بدیهی است که همانند مراحل یادگیری ردیف، با گذشت زمان، هنرجو با این نوع تمرینات آشنایی پیدا کرده و خود می تواند به تنهایی به ادامه تمرینات بپردازد.